تاملی بر نسبت هزینه های پرسنلی بر درآمد شرکت مخابرات ایران

[box]مخابرات ما – امروز مهمان داریم, همراه با نوشته ای در پاسخ به گفته های دکتر قنبری.[/box]

 

تاملی بر نسبت هزینه های پرسنلی بر درآمد شرکت مخابرات ایران

 

حسین علمداری ایلخچی

کارشناس ارتباطات و مخابرات، شرکت مخابرات ایران، منطقه آذربایجان شرقی

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارگران مخابرات آذربایجان شرقی

مقدمه

اخیرا طی دو مصاحبه از اعضای هیات مدیره شرکت مخابرات ایران با خبرگزاری های فارس [1] و ایلنا [2] ادعا شده است که 60% از درآمد مخابرات به پرسنل پرداخت می شود. در مصاحبه اول از آقای وصلی چنین نقل شده است: “حدود 55 تا 60 درصد درآمد مخابرات صرف پرداخت به نیروی انسانی می‌شود“. شکل صحیح این جمله چنین است: “ حدود 55 تا 60 درصد درآمد مخابرات  [در بخش ثابت] صرف [هزینه های مرتبط با] نیروی انسانی می‌شود“. در این صورت می توان این مدعا را به حساب لغزش کلامی یا حداکثر یک مغالطه گذاشت. اما تاکید بر “کل درآمد” در مصاحبه دوم توسط آقای قنبری، امکان چنین مسامحه ای را به خواننده ای که اندک اطلاعی از صورت های مالی شرکت دارد نمی دهد و چاره ای جز خلاف واقع خواندن اظهاراتشان باقی نمی گذارد. خبرگزاری ایلنا این جمله را از ایشان نقل می کند: ” در حال حاضر 60 درصد از کل درآمد شرکت مخابرات ایران برای پرداخت حقوق کارکنان استفاده می‌شود“.

.

اشتباه، مغالطه یا فریب؟!

به این بهانه سری می زنیم به صورت های مالی شرکت. از آنجا که سال 95 شرکت های استانی که قبلا صورتهای مالی مستقل داشتند در شرکت اصلی ادغام شدند، استفاده از صورت های مالی حسابرسی شده سنوات قبل برای این منظور مشکل است. لذا در این بررسی به صورتهای مالی میان دوره منتهی به 31/6/96 اکتفا شده است[3].

بر این اساس درآمد شش ماهه شرکت مخابرات ایران، بدون در نظر گرفتن درآمد شرکت های فرعی (که ارقام آنها عمدتا تحت تاثیر شرکت ارتباطات سیار هستند)، 2995 ملیارد تومان است که 1788 ملیارد تومان (یعنی 60% از 2995 ملیارد تومان) صرف پرداختی های مرتبط با پرسنل می شود.  به این ترتیب ریشه عدد 60% به دست می آید. اما بد نیست نگاهی هم به وضعیت شرکت ارتباطات سیار، به عنوان منبع اصلی درآمد شرکت بیندازیم. در این دوره شرکت های فرعی تحت مالکیت شرکت مخابرات ایران، 6143 ملیارد تومان درآمد کسب کرده و 357 ملیارد تومان آن را برای پرداخت های مرتبط با پرسنل هزینه کرده اند. به این ترتیب از “کل درآمد” 9138 ملیارد تومانی شرکت مخابرات ایران 2145 ملیارد تومان به دستمزد اختصاص یافته است. نسبت این دو رقم 23.5% است که از 60% ادعا شده  بسیار کمتر بوده و فاصله اندکش با  استاندارد جهانی مورد ادعا (15%)، با توجه به بهره وری پایین نیروی کار درکشور نسبت به نرم جهانی، برای دیگر بنگاه های اقتصادی کشور رشک برانگیز است. حال این سوال مطرح می شود که تفکیک درآمدهای بخش سیار از ثابت متکی به چه منطقی است؟ قبل از ادامه بحث با اعداد و ارقام، کمی روی این سوال تامل می کنیم.

.

سیار و ثابت؛ همگرایی یا واگرایی؟

سالهاست که اپراتورهای مخابراتی به این نتیجه رسیده اند که تجمیع شبکه ها، ادوات و سرویس های ثابت و سیار (FMC: Fix and Mobile Convergence) یک الزام اقتصادی است. با این رویکرد اپراتورهای موفق فعال در هر دو حوزه، آنها را در هم ادغام کردند و بسیاری از اپراتورهایی که تنها در یکی از حوزه ها فعال بودند، اقدام به خرید یا مشارکت با اپراتورهای دیگر کردند تا از قافله همگرایی عقب نمانند. تشکیل شرکت ارتباطات سیار در زمانی انجام شد که افق این رویداد چندان روشن نبود و نمی توان بر مجریانش خرده گرفت، ولی مقارن با خصوصی سازی که الزام همگرایی بر همگان روشن بود، در سلسله حرکت هایی بر خلاف جریان حاکم بر این صنعت، روز به روز بر استقلال عمل شرکت ارتباطات سیار و جدایی اش از شرکت های استانی و شرکت مادر افزوده شد.

قبل از آغاز روند جدایی، تعداد قابل توجهی از پرسنل شرکت های استانی، کارهای مرتبط با ارتباطات سیار را انجام می دادند و حتی برخی از آنها اختصاصا بنا به نیاز و درخواست حوزه ارتباطات سیار به استخدام شرکت درآمده و عمدتا با مجاهده شخصی به تخصص و مهارت قابل توجهی در این زمینه دست یافته بودند. لیکن شرکت ارتباطات سیار بعد از خصوصی سازی،  رفته رفته این منابع انسانی ارزشمند را گوشه نشین و بلااثر کرده و کارهای خود را با هزینه هایی احتمالا به مراتب بیشتر، برون سپاری نمود. در سایه چنین روندی، شرکت هایی اقماری و غیرشفاف پدید آمده و پیمان های قابل توجهی را از آن شرکت (گاه علیرغم مخالفت شرکت اصلی) اخذ نمودند. به این ترتیب بخشی از تورم نیروی انسانی در حوزه ثابت، ناشی از نیاز مقطعی و تحمیل حوزه سیار ایجاد شده است و اکنون شایسته نیست که این بار را فقط متعلق به حوزه ثابت بدانیم.

خوشبختانه در دوره اخیر مدیریت شرکت مخابرات ایران، همگرایی یکی از ارکان ره نگاشت پنج ساله تحول شرکت بوده و مقرر است در سال 97 شرکت ارتباطات سیار مانند شرکت های استانی در شرکت اصلی ادغام شود.  با این حال جای بسی تعجب است که مدیرانی که برای سال آینده برنامه ادغام را طراحی کرده اند، چنین تفکیکی را بین منابع شرکت قایل شوند.

وانگهی حتی اگر برنامه ادغام و حرکت به سمت همگرایی موضوعیت نداشته باشد، سهامداران و هیات مدیره می باید توجه داشته باشند که قیمت تعیین شده برای کل شرکت با وجود تمرکز عمده منابع درآمدی درشرکت ارتباطات سیار و تمرکز عمده منابع انسانی در شرکت های استانی مورد توافق و مصالحه طرفین قرار گرفته است و این موضوع، سوژه جدیدی نیست که امروز بتوان آن دو را از هم تفکیک نمود.

.

برون سپاری علیرغم تورم منابع انسانی!

موضوع مهم دیگر برون سپاری عمده کارها در هر دو حوزه سیار و ثابت است. متاسفانه سالهاست که علیرغم تورم منابع انسانی در شرکت، بسیاری از امور از کارهای عمومی مانند نظافت و خدمات گرفته تا کارهای تخصصی مانند طراحی و بهینه سازی از طریق برون سپاری انجام می شود. به این ترتیب به نظر می رسد، مدیران شرکت ترجیح می دهند به جای توانمند سازی و مدیریت منابع انسانی که کارهایی سخت و مستلزم شایسته سالاری هستند، امورات را به پیمانکارانی بسپارند که تسلیم محضشان بوده و هر خواسته مشروع و غیرمشروعشان را برآورده می کنند. متاسفانه عدم سرمایه گذاری مناسب در منابع انسانی، از تضییع حقوق و کاهش تعلق سازمانی کارکنان گرفته تا تحریف دوره های آموزشی به تورهای تفریحی، باعث شده است که توانمندی کارکنان کاهش یافته و بهانه کافی برای برون سپاری فراهم شود. در حالی که عمده بدنه کاری شرکت افرادی با تحصیلات عالی ممتاز و مهارت و تخصص بالا هستند که هرچند به مرور فرسوده شده اند ولی باز از چنان استعدادی برخوردارند که با کمترین سرمایه گذاری، بهترین بازگشت سرمایه را فراهم نمایند.

.

بازگشت به ارقام

باز برمی گردیم به صورت های مالی تا نگاهی دقیق تر به اعداد و ارقام داشته باشیم. عدد 60% فوق الذکر با لحاظ برخی اقلام هزینه ای به دست می آید که در صحت انتسابشان به دستمزد در محاسبه نسبت دستمزد به درآمد، تردید وجود دارد.

اول: مجموع 1788ملیارد تومان موصوف با احتساب دو قلم “خدمات قراردادی“ به مبلغ 475 ملیارد تومان (موضوع یادداشت 1-29) و “خدمات قراردادی و بیمه”به مبلغ 264 ملیارد تومان (موضوع یادداشت 1-30) حاصل شده است. از توضیحات چنین برمی آید که این ارقام مبالغ پرداختی بابت برون سپاری کارهاست و قاعدتا نباید در محاسبه نسبت دستمزد به درآمد لحاظ شود.

دوم: از مبلغ 1788 ملیارد تومان، 138 ملیارد تومان تحت عنوان ” حقوق و مزایای بازنشستگان” آمده است. با توجه به این که پرداختی ها به بازنشستگان در اثر تعهدات ایجاد شده در سنوات قبل و متعلق به برهه ای است که شرکت در سایه انحصار دولتی از درآمدهای سرشار برخوردار بوده است، دخیل نمودن آن در نسبت دستمزد به درآمد یک سال، جای سوال دارد. به ویژه با لحاظ این که این عزیزان در ساختن شبکه سیار نقش اصلی را داشتند و شرکت ارتباطات سیار که امروزه از خدمات سابق ایشان برخوردار است کمترین سهمی از پرداختی به ایشان ندارد.

سوم: 203ملیارد تومان مربوط به “پاداش سنوات خدمت بازنشستگان“ است. به طریق مشابه می بایست شرکت ارتباطات سیار نیز سهمی از آن داشته باشد. به علاوه با توجه به مشکلات و موانع فراوان در مسیر طبیعی بازنشستگی همکاران بعد از خصوصی سازی، می دانیم که این رقم در اثر انباشت بازنشستگی چندین سال ایجاد شده است و موضوعی نیست که در همه سالها تکرار شود.

با کسر اقلام مذکور از هزینه های مرتبط با نیروی انسانی، معلوم می شود که در شرکت اصلی از 2995 ملیارد تومان درآمد ، 938 ملیارد معادل 31.3%، در شرکت های فرعی از 6143 ملیارد تومان درآمد ، 127 ملیارد معادل 2.1% و در مجموعه شرکت های گروه از 9138 ملیارد تومان درآمد ، 1065 ملیارد معادل 11.7%، صرف دستمزد می شود.

بد نیست نگاهی هم به متوسط دستمزد ماهانه برای هر یک از کارکنان داشته باشیم. بر اساس صورت های مالی، شرکت اصلی (بدون شرکت ارتباطات سیار و شرکت های کوچک تری مانند سامان سازه غدیر و ثامن سپهر کیش) جمعا 20150 نفر نیروی رسمی و قرارداد مستقیم و 27005 نفر نیروی بخش خصوصی دارد (مجموع 47155 نفر). در شرکت های فرعی 2884 نفر به صورت رسمی و قراردادی و 1073 نفر در قالب بخش خصوصی مشغول به خدمت هستند. با توجه به تفاوت دریافتی های نیروهای رسمی و قراردادی با بخش خصوصی، لازم است هزینه های مرتبط با هر کدام به تفکیک بررسی شود. لیکن با توجه به ابهام فوق الذکر در مورد اقلام موضوع یادداشت های 1-29 و 1-30، محاسبه این مورد برای کارکنان بخش خصوصی منجر به اعدادی غیرقابل قبول می شود.

در شرکت اصلی 706 ملیارد تومان صرف پرداخت های شش ماهه به 20150 نفر نیروی رسمی و قراردادی شده است . یک محاسبه ساده نشان می دهد که هر یک از کارکنان مستقیم شرکت اصلی ماهیانه دستمزدی حدود 5 ملیون و 800 هزار تومان دریافت می کنند (این رقم فقط مجموع ستون سمت راست فیش و قبل از کسر مالیات و بیمه و … بوده و برای این نویسنده که سیزده سال پیش با مدرک کارشناسی ارشد مخابرات به استخدام شرکت درآمده و یکی از اعضای مخزن استعداد شرکت هستم، حدود 4.5 ملیون تومان و 23 درصد کمتر از این میانگین است). شرکت های فرعی (عمدتا ارتباطات سیار) در همین مدت 127 ملیارد تومان را به 2884 نفر نیروی مشابه پرداخت کرده اند که متوسط دستمزد ماهیانه را حدود 7 ملیون و 300هزار تومان نشان می دهد که 25 درصد بیش از کارکنان شرکت اصلی است.

.

جمع بندی

سهراب سپهری می گوید “واژه ها را باید شست، واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد”. لازم است مدیران سازمان عنایت داشته باشند که ارقام را هم باید شست. ارقام و شاخص ها باید خود واقعیت باشند. در عصر ارتباطات، ارقامی که با واقعیت همخوانی نداشته باشند، نه تنها در نیل به مقصود توجیه یا فریب افکار عمومی موفق نخواهند بود، بلکه باعث بی اعتمادی افکار عمومی به مدیران و ارقام و شاخص هایشان خواهند شد.

 

[1] http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960727000724

[2] http://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-4/548350-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85

[3] http://www.codal.ir/Reports/Attachment.aspx?LetterSerial=dozIH22kIGoiVYkxXeB6gQ%3d%3d

 

8293900cookie-checkتاملی بر نسبت هزینه های پرسنلی بر درآمد شرکت مخابرات ایرانno