همراه اول، ایرانسل و رایتل در سال۹۸ چه تغییرات مدیریتی تجربه کردند

صندلی مدیرعامل اپراتورهای تلفن همراه ایران در سال ۹۸ شاهد تغییرات جدی بود. رفت‌وآمد مدیران ارشد اپراتورها گرچه در نگاه عموم کاربران اپراتورهای تلفن همراه چندان با اهمیت نیست؛ اما در میان‌مدت می‌تواند اثرات مهمی به دنبال داشته باشد. هرچند در گام نخست به نظر می‌رسد این تغییرات در برخی موارد متأثر از دنیای سیاست باشد؛ اما شاید در ادامه خود بر سیاست نیز اثرگذار باشد یا نشان‌دهنده پوست‌اندازی مدیریتی در بدنه اجرایی صنعت ارتباطات کشور تلقی شود.

رایتل به عنوان اپراتور سوم تلفن همراه کشور، در طول دوران فعالیتش، رکورددار تغییر مدیرعامل بوده است. این تغییرات که حتی پیش از آغاز به کار رسمی این اپراتور آغاز شده بود، هیچ‌گاه به اندازه آنچه در سال ۹۸ رخ داد، پرحاشیه نبود.

دور جدید تغییرات در رایتل با انتصاب محمدجواد آذری جهرمی به‌عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد. او که زمانی خود عضو هیات مدیره این اپراتور بود، پس از رسیدن به مقام وزارت، مجید صدری که بر صندلی مدیرعاملی رایتل نشسته بود را به مدیرعاملی شرکت مخابرات ایران رساند و عملا رایتل مدتی بدون مدیرعامل ماند و درگیر موضوع مدیریت پیمانی شد تا در ادامه راه، محمدمهدی عطوفی با مدلی که قرار بود برای اولین بار در ایران اجرایی شود، مدیرعامل رایتل شد.

محمدمهدی عطوفی

محمدمهدی عطوفی که کمتر از یک سال مدیرعامل رایتل بود، پیش از آن معاون بازاریابی همراه اول، مدیر خدمات شرکتی ایرانسل، مدیرعامل انستیتو ایزایران، مدیر سیستم‌های نرم‌افزاری IBM و شبکه‌های گسترده در ایزایران بوده است. او مدرک کارشناسی سخت‌افزار از دانشگاه علم و صنعت و MBA از دانشگاه صنعتی شریف دارد.

قرارداد مدیریت پیمانی رایتل بنا بود سه ساله باشد و در صورت ناکامی تیم جدید در رسیدن به اهداف مشخص‌شده، در پایان سال اول فسخ شود. از دیگر مفاد این قرارداد امکان تغییر مدیران و معاونان رایتل از سوی تیم جدید بود. در ازاء واگذاری مدیریت، شستا به عنوان مالک رایتل، تنها به دریافت سود و افزایش سهم خود از بازار توجه می‌کرد.

اما با تغییر وزیر کار و مدیریت شستا به عنوان سهامدار این اپراتور وابسته به سازمان تامین اجتماعی کشور عملا این طرح نیز به نتیجه نرسید و در وضعیتی که عطوفی امید داشت رایتل را به یکی از یونیکورن‌های مورد نظر وزیر ارتباطات تبدیل کند، سرانجام در بهمن ۹۷ استعفا داد. تا آنکه سرانجام در ۲ شهریور ۹۸ تغییر بزرگ رخ داد. مینا مهرنوش که پیش‌تر در برنامه‌های تلویزیونی حضور یافته بود به عنوان مدیرعامل اپراتور سوم معرفی شد تا موجی از حیرت در میان فعالان صنعت مخابرات در کشور ایجاد شود.

صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامه کسب‌وکار؛ اما نتوانست مدت زیادی در این رایتل حضور داشته باشد. مخالفت وزیر ارتباطات با این انتصاب، پای رگولاتوری را به میان کشید و ۲۴ شهریور ماه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در اطلاعیه‌ای انتخاب مدیرعامل جدید رایتل را خلاف مصوبه اخیر این سازمان در مورد «انتصاب مدیرعامل اپراتورها تنها با مجوز رگولاتوری» دانست.

حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات همان روز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا مصوبه‌ای خبر داد که براساس آن از این پس انتصاب مدیرعامل، اعضای هیات مدیره، قائم‌مقام و مدیر فنی اپراتورها مشروط به تأیید رگولاتوری خواهد بود.

یاسر رضاخواه

یاسر رضاخواه از آبان ۹۸ مدیرعامل رایتل شد. مدیریت فروش سازمانی شرکت ارتباطات سیار ایران و مدیر فروش و عملیات شرکت‌های اریکسون و زیمنس آلمان در ایران در کارنامه او دیده می‌شود. رضاخواه کارشناسی مهندسی مخابرات از دانشگاه امیرکبیر گرفته و کارشناسی ارشدش را از دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی و دانش‌اموخته MBA از مدرسه بازرگانی لندن است.

گرچه با شکایت مدیران شستا و حکم دیوان عدالت اداری، برکناری مهرنوش متوقف شد؛ اما در ادامه و با رایزنی‌هایی که وزیر ارتباطات با وزیر کار انجام داد، مهرنوش از این اپراتور برکنار شد و سرانجام یاسر رضاخواه از روز ۲۹ مهر ۱۳۹۸ کار خود را به عنوان مدیرعامل جدید رایتل آغاز کرد. رضاخواه پیش از این مدیرکل فروش سازمانی و مشاور مدیرعامل در امور شرکت‌ها در همراه اول بود؛ اپراتوری که در سال ۹۸ خود نیز تغییر مدیرعامل را تجربه کرد. اگرچه مهاجرت رضاخواه از همراه اول به رایتل اولین مهاجرت به شمار نمی رود و تاکنون رایتل مهاجران کوتاه مدت بسیاری داشته است باید منتظر بود و دید که  رضاخواه به عنوان مهاجر جدید تا چه مدت زمان در رایتل خواهد ماند و تاثیر حضورش چگونه بروز خواهد یافت؟

۹ آذر ۹۸ و پس از روزها و هفته‌ها رایزنی، سرانجام مهدی اخوان بهابادی به عنوان مدیرعامل همراه اول معرفی شد. اخوان که از ماه‌های پایانی سال ۹۶ عضو هیات مدیره همراه اول بود، مهر ماه ۹۸ جای خود را به سعید سرافراز داد؛ اما پس از چند ماه به عنوان مدیرعامل جانشین حمید فرهنگ شد که از دی ماه ۹۶ و پس از وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول شده بود. این تغییر در مدیریت همراه اول نشان می‌داد یکی از سهامداران بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه کشور به این نتیجه رسیده است در اختیار داشتن صندلی ریاست هیات مدیره، کارایی چندانی ندارد. آنچه در جریان تغییر مدیرعامل همراه اول رخ داد هیچ‌گاه به صورت رسمی بیان نشد؛ اما به هر صورت می‌توان گفت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به این انتصاب راضی شده است؛ چه آنکه آذری جهرمی یک‌بار در سال ۹۷ در مقابل مدیرعامل شدن مهرداد بذرپاش، ایستاده بود.

محمدسعید سرافراز

محمدسعید سرافراز، مدیرعامل شتاب‌دهنده راه روشن، مدیر باشگاه نوآوری و فناوری پژوهشکده شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف، مسئول سابق بسیج دانشجویی دانشگاه شریف، دارنده مدال طلای المپیاد ریاضی سال ۸۶، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی تهران بزرگ و دکترای مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف است. او از مهر ۹۸ عضو هیات مدیره همراه اول شد.

اخوان پس از نشستن بر صندلی مدیرعاملی،در روزهایی که سئوالات زیادی درباره سرویس‌های ارزش افزوده و فعالیت شرکت توسکا در میان افکار عمومی همچنان مطرح است، او ترجیح داده در سکوت کار کند و سکوتی که برخی معتقدند تغییرات آرام و پیوسته در جریان است. در روزهایی که اپراتور دوم مدعی است در حال افزایش سهم خود از بازار تلفن همراه کشور است، باید منتظر ماند دید مهدی اخوان، پس از کمتر از دوسال که حمید فرهنگ بر صندلی مدیرعاملی همراه اول تکیه زده بود چگونه عمل خواهد کرد و اپراتور اول و مسلط کشور را به چه مسیری هدایت خواهد کرد.

مهدی اخوان بهابادی

مهدی اخوان بهابادی که در دوران وزارت رضا تقی پور به وزارت ارتباطات آمد و پس از آن دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی شد، از اواخر سال ۹۶ عضو هیات مدیره همراه اول شد؛ اما اواخر مهر ماه ۹۸ جای خود را به سعید سرافراز داد. اخوان همچنین در دوران ریاست محمد سرافراز بر صداوسیما (سال ۹۳)، قائم مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فناوری و رسانه‌های نوین بود؛ اما پس از تغییر محمد سرافراز، از صداوسیما رفت. سرافراز در کتاب خاطرات خود بهابادی را از چهره‌های اصلی «شرکت توسعه فن‌آوری سروش» معرفی کرده است. اخوان را همچنین می‌توان پایه‌گذار سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) دانست.

همان روزها که واگذاری مدیریت رایتل به نتیجه نرسید، سرانجام زمزمه‌های تغییر در ایرانسل نیز به وقوع پیوست. علیرضا قلمبر دزفولی که از بدو تأسیس اپراتور دوم به عنوان مدیرعامل آن فعالیت کرده بود، در اواخر بهمن‌ماه ۹۷ جای خود را به بیژن عباسی آرند داد که از صنایع الکترونیکی شیراز آمده است. انتشار رسمی خبر انتصاب عباسی آرند به عنوان مدیرعامل ایرانسل، تعجب کسی را به همراه نداشت زیرا پیش از آن رسانه‌ها به مدت چند هفته در قالب اخبار رسمی و غیر رسمی به آن پرداخته بودند. با این همه، موضوع  چرایی برکناری یا استعفای دزفولی همچنان مشخص نشد و سوالات بسیاری در اذهان مخاطبان برجای گذاشت.

عباسی آرند از ۱ اسفند ۹۷ به صورت رسمی کار خود را در ایرانسل آغاز کرد و همان‌گونه که انتظار می‌رفت، اجرای سیاست‌های خود را از سال ۹۸ آغاز کرد. شاید مهم‌ترین موضوعی که در یک سال گذشته در رابطه با ایرانسل در رسانه‌ها مطرح شده است، تلاش این اپراتور برای حضور در بازار اینترنت ثابت باشد. موضوعی که مدیرعامل اپراتور دوم به صراحت آن را بیان کرده و خبر از مذاکره برای خرید سهام یکی از شرکت‌های FCP داده است. هرچند این خرید سهام تاکنون محقق نشده است. و رسما خبری از نتیجه این مذاکرات منتشر نشده است.

بیژن عباسی آرند

بیژن عباسی آرند که از ۱ اسفند ۹۷ مدیرعامل ایرانسل شد، پیش از آن مدیرعامل صنایع الکترونیک شیراز (صاشیراز) بود. او فارغ التحصیل مهندسی الکترونیک دانشگاه شیراز، فوق لیسانس و دکترای مخابرات از دانشگاه تربیت مدرس است و در همین دانشگاه در نقش استادیار فعالیت کرده است.

تغییرات در ایرانسل فقط به کنارگذاشتن دزفولی از مدیرعاملی اپراتور دوم محدود نشد و این تغییرات در صندلی‌های هیات مدیره ایرانسل نیز رخ داد. چنانکه حمید توفیقی نیز که پیش از این تجربه حضور در همراه اول را داشت به‌عنوان عضو جدید هیات مدیره ایرانسل انتخاب شد اما تغییرات به همین‌جا ختم نشد و در پی نشستن پرویز فتاح بر صندلی ریاست بنیاد مستضعفان به جای محمد سعیدی‌کیا تغییرات در ایرانسل نیز بی‌سر و صدا رخ داد و رحمت‌الله صادقی جای خود را به محمدعلی یزدانجو داد. شنیده‌ها حاکی از آن است تغییرات در هیات مدیره ایرانسل در روزهای پایانی سال ۹۸ نیز ادامه داشته و احتمال جایگزینی حمید توفقی نیز به گوش می‌رسید؛ هرچند که با شیوع کرونا عملا و اخبارش عملا این تغیرات ناشنیده ماند. در واقع تغییرات در ایرانسل نیز نشان از یک پوست‌اندازی در این اپراتور دارد هرچند که حضور سرمایه‌گذار خارجی تاکنون تاثیر این تغییرات در لایه‌های فنی و مدیریت اجرایی را کنترل کرده اما باید دید در ادامه حضور عباسی به عنوان مدیرعامل اپراتور دوم کشور به همراه اعضا جدید هیات مدیره چه سرنوشتی در رقابت با رقیب کهنه‌کارش خواهد داشت.

***

در روزهایی که تحریم‌ها، شرایطی اقتصادی و شیوع کرونا در کشور، کار را برای شرکت‌های متوسط و کوچک صنعت ICT ایران سخت کرده است، اپراتورهای تلفن همراه به کار خود ادامه می‌دهند و به نظر می‌رسد تقاضای مشترکان و نقش اپراتورهای تلفن همراه در برقرار ارتباطات به شکل مختلف برای شهروندان گریزان از کرونا نقش این اپراتورها را بیش از پیش پر رنگ کرده است و حال باید دید تغییرات مدیریتی یک سال گذشته در این سه اپراتور چه آینده‌ای برای مشترکانشان برای دریافت سرویس و خدمات رقم خواهد زد.