عقب نشینی مسئولین از فیلترینگ تلگرام / هاتگرام و تلگرام طلایی قابلیت استقلال از تلگرام را دارند؟
مخابرات ما-
فیلترینگ به عنوان یک سیاست قدیمی برای مغلوب کردن تاکتیک های دشمن همواره در کشورهای مختلف جهان بنا به مقتضایت و سیاست های آن کشور مطرح بوده است و مختص ایران نبوده و نیست و در کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، چین و … نیز شاهد فیلترینگ هستیم. در کشورمان نیز استفاده کردن از فیلترینگ سابقه دور و درازی دارد فیلتر کردن یوتیوب، فیسبوک، وایبر و … نمونه هایی از بکارگیری این تاکتیک در عدم دسترسی کاربران ایرانی بنابر دلایل خاص به این شبکه های اجتماعی می باشد.
یکی از شبکه های اجتماعی که مدت کوتاهی از فیلتر شدنش در کشور مان می گذرد پیام رسان «تلگرام» می باشد. برای اولین بار با شکل گیری نا آرامی ها در دی ماه سال گذشته در کشور، زمزمه هایی مبنی بر فیلتر شدن تلگرام در کشور شنیده شد و با تشدید این ناآرامی ها بلاخره این پیام‌رسان برای مدتی فیلتر شد. البته این فیلترینگ همیشگی نبود و تقریبا پس از دو هفته دوباره در دسترس کاربران خود قرار گرفت. البته این پایان ماجرا نبود چرا که رئیس کمیسیون امنیت ملی اعلام کرد تلگرام تا آخر فروردین فیلتر خواهد شد اما این اتفاق در پایان فروردین ماه اتفاق نیوفتاد ولی دولت بخشنامه‌ای را مبنی بر استفاده نکردن از تلگرام در دولت منتشر کرد.
در اوایل اردیبهشت ماه امسال نیز کاربران این پیام رسان شاهد کندی در ارسال پیام های خود توسط این اپلیکیشن بودند که علت آن هم لغو CDN این پیام رسان توسط شرکت های ارائه دهنده این سرویس به تلگرام در کشورمان بود و در نهایت در 10 اردیبهشت ماه اما اوضاع تغییر کرد و قوه قضاییه دستور فیلتر شدن تلگرام را صادر کرد و وب‌سایت این پیام‌رسان (Telegram.org) را رسما فیلتر کرد.
دلایل فیلتر کردن تلگرام در ایران چه بود ؟
.jpg)
تا پیش از فرارسیدن دی ماه و شروع ناآرامی ها در کشور، زمزمه های فیلتر تلگرام از منظر دیگری در کشور مورد بحث قرار داشت به طوری که علت فیلتر کردن این پیام رسان را استنکاف مدیر این پیام رسان در قراردادن و انتقال سرورهای این پیام رسان که اطلاعات کاربران ایرانی در آن نگهداری می شود به داخل کشور عنوان می شد!
موضوعی که از اساس اشتباه به نظر می رسید چرا که مسئولین امر با اشاره به اینکه ممکن است تلگرام از اطلاعات کاربران ایرانی سو استفاده کند و اطلاعات کاربران ایرانی را در اختیار شرکت ها و نهادهای دشمن ایران برای آنالیز رفتار ایرانی قرار دهند و … به فکر اوردن سرورهای تلگرام به ایران بودند اما در عمل و از نظر فنی این قضیه آنقدر مضخک بود که هیچ بار فنی پشت این ادعا نبود که بتوان در مورد آن بحث کرد چرا که با فناوری جدیدی به نام فضای ابری که طی یک دهه ی گذشته توسط بسیاری از شبکه های اجتماعی که تلگرام نیز جزء آن ها می باشد استفاده می شود، تمام اطلاعات کاربران این پیام رسان ها در هر جای جهان در کلاد یا همان سیستم های پردازش ابری جابه جا می شود و لزوما حضور فیزیکی سرور در خاک یک کشور به معنای در امان بودن اطلاعات کاربران تلقی نمی شود یا به عبارت دیگر در صورت قرار دادن این سرورها در کشور باز هم امکان استفاده از این اطلاعات توسط سازمان های جاسوسی در صورت رضایت مسئولین تلگرام وجود داشت .
در مرحله دوم و پس از ناآرامی ها و اغتشاشاتی که در دی ماه سال گذشته در کشور اتفاق افتاد، بحث امنیتی به موضوع این پیام رسان وارد شد و دستگاه امنیتی کشور تشخیص داد که سردسته ها و لیدرهای این ناآرامی ها برای سازمان دهی این اغتشاشات و به خیابان کشیدن مردم از تلگرام استفاده می کنند و می بایست این پیام رسان فیلتر شود تا از این پس شاهد چنین اتفاقاتی در کشور نباشیم! موضوعی که با وجود ضریب نفوذ اینترنت در ایران، چندان منطقی به نظر نمی رسید چرا که امروزه با وجود میلیون ها گوشی هوشمندی که در دست کاربران وجود دارد،
حتی اگر تلگرام فیلتر و مسدود شود اما فضای مجازی هزاران روش متفاوت برای ارتباط افراد جایگزین تلگرام در اختیار کاربران می گذارد پس می توان با اطمینان گفت که چاره کار فیلتر کردن تلگرام نبوده و نیست چرا که این پیام رسان تنها شبکه اجتماعی موجود جهان نمی باشد، همانگونه که در اغتشاشات سال ۸۸ نیز همین اتهامات به شبکه اجتماعی فیسبوک نسبت داده شد و فیلتر شد و در نهایت نه تنها استفاده از این پیام رسان کاهش نیافت بلکه شاهد هستیم حتی مسئولین کشور بیشتر از مردم عادی از این شبکه اجتماعی استفاده می کنند.
افزایش استفاده از فیلتر شکن ها اولین نتیجه فیلتر شدن تلگرام
این یک حقیقت است که تلگرام در بین ایرانیان محبوب است و کاربران ایرانی به این پیام رسان اعتماد دارند و نتیجه این اعتماد حضور 60 میلیونی کاربران ایرانی در این پیام رسان است. به عقیده بسیاری از کارشناسان دستور فیلترینگ تلگرام در کشورمان با توجه به آماده نبودن زیر ساخت های آن، شتاب زده و اشتباه بوده است چرا که اگر این فیلترینگ برای پیام رسانی مانند «تم تم» که تازه در حال عضو گیری بود صورت میگرفت می توانست موفق باشد اما برای پیام رسان تلگرام نه تنها که ناموفق بود بلکه باعث به وجود آمدن آسیب و مشکلات بیشتری شد.
(1).jpg)
یکی از این آسیب ها که دامن کاربران ایرانی را گرفت افزایش استفاده از فیلتر شکن ها بود. بر اساس آمارها تعداد مشترکان سایفون به عنوان اپلیکیشن فیلترشکن قابل دسترسی در ایران در مدت فیلتر شدن موقت این پیام رسان در دی ماه سال گذشته حدود ده برابر شد و بر اساس گفته های این شرکت در روزهای اولیه پس از فیلترینگ نیز در اردیبهشت ماه سال جاری نیز کاربران ایرانی در هر ساعت ۲.۲ میلیون بار از این فیلترشکن استفاده کرده‌اند البته یادآور می شویم که این آمار فقط برای یک فیلترشکن است.
(1).jpeg)
و این بدان معناست که کاربرانی که از فیلتر شکن برای اتصال به تلگرام استفاده می کنند می توانند به میلیاردها محتوای نامناسب، فعال شدن مکالمه صوتی تلگرام و کلی سرویس فیلتر شده دسترسی داشته باشند البته این پایان کار نیست چرا که این افراد تبدیل به مشتری ثابت استفاده از فیلترشکن ها می شدند.
آمار استفاده از پیام رسان تلگرام بعد فیلتر شدن
طبق آماری که مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران پیرامون تلگرام منتشر کرد نزدیک به ۸۰ درصد کاربران این پیام رسان در کشور، پس از فیلترینگ آن کماکان از این پیام رسان استفاده می کردند، البته این آمار مربوط به زمانی است که هنوز کانال های تلگرامی رسمی پرطرفدار، فعالیت خود را شروع نکرده بودند و نسخه های فارسی غیر رسمی این پیام رسان در بین کاربران رواج نیافته بود وتنها از فیلتر شکن برای اتصال به تلگرام استفاده می کردند پس می توان گفت که تاکنون استفاده از تلگرام دوباره به حالت قبل رسیده است.
عقب نشینی مسئولین از فیلتر تلگرام با عرضه نسخه های غیر رسمی تلگرام
بعد از گذشت چند ماه از فیلتر شدن تلگرام و دستور دستگاه قضایی مبنی بر عدم استفاده از تلگرام به ویژه توسط مراکز دولتی و نهادها، اما این سازمان ها یکی پس از دیگری فعالیت خود را در این پیام رسان شروع کردند و این رجوع دوباره تنها یک پیام برای مسئولین کشور داشت و آن هم هدر رفتن ده ها میلیارد تومانی که از بیت المال صرف فیلتر کردن تلگرام کرده بودند و همچنین تلف کردن وقت، انرژی، قطعی و کندی اینترنت و هزینه های گزاف برای کشور شد.
در نهایت مسئولین مجبور به عقب نشینی از فیلتر کردن تلگرام با عرضه نسخه های غیر رسمی این پیام رسان همچون تلگرام طلایی و هاتگرام کردند. البته این نسخه های غیر رسمی تلگرام قرار بود به صورت موقت فعالیت کنند تا پیام رسان های داخلی بتوانند زیر ساخت های لازم را برای جذب کاربران ایرانی را فراهم نمایند و هر بار یک تاریخی برای پایان کار این پیام رسان مشخص می شود و هر بار این تاریخ تمدید می شد که در نهایت قرار شد در پایان آذر ماه این نسخه های غیر رسمی نیز برای همیشه فیلتر شوند اما امروز ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سؤال که آیا بعد از پایان مهلت هاتگرام و تلگرام طلایی برای جدا شدن از تلگرام در پایان آذر فیلتر می‌شوند، گفت:
مسدود نمی‌شوند بلکه باید بتوانند مستقل از تلگرام به فعالیت خود ادامه دهند.
آیا نسخه های غیر رسمی تلگرام می توانند به صورت مستقل فعالیت نمایند؟
در همان روزهای ابتدایی که دو پیام رسان تلگرام طلایی و هاتگرام توانستند از زیر تیغ فیلتر شدن جان سالم به در ببرند، گمانه زنی ها فراوانی در رابطه با نحوه عملکرد آن ها آغاز شد و در پایان مشخص شد که این دو پیام رسان نیز همچون پیام رسان های داخلی سروش، گپ، بیسفون و غیره، تحت حمایت نهادهای مربوطه می باشند.
اما آنچه که باعث تفاوت تلگرام طلایی و هاتگرام با پیام رسان های داخلی می شود وابستگی آن ها به تلگرام اصلی است به عبارت دیگر این دو نسخه غیر رسمی تلگرام ازAPI تلگرام اصلی برای ایجاد ارتباط میان کاربران خود با سایر کاربران تلگرام استفاده می کنند و بدون این API نمی تواند ارتباط کاربران خود را با سایر کاربران تلگرام حفظ کنند. حال این سئوال پیش می آید که بنابر اظهارات فیروزآبادی این نسخه های غیر رسمی چگونه می توانند بدون API های تلگرام اصلی مستقل شوند ؟
با فرض یافتن روشی برای استقلال یافتن نسخه های تلگرام باز با قطعیت نمی توان گفت که کاربران تلگرام طلایی و هاتگرام این پیام رسان ها را ترک نکنند چرا که این دو پیام رسان هنوز نتوانسته اند همه 60 میلیون کاربر ایرانی تلگرام را به خود جذب کنند، استقلال این دو پیام رسان از تلگرام، ممکن است در درجه اول باعث شود تا بخش زیادی از کاربران خود را از دست دهد. چرا که استقلال از تلگرام باعث می شود تا کاربران این دو پیام رسان با تعدادی از مخاطبین خود که همچنان در تلگرام فعالیت می کنند، نتوانند ارتباط برقرار کنند و دوباره مشکلات استفاده از فیلتر شکن دامن شبکه اینترنت کشور را بگیرد.
کلام آخر …
شاید اگر مسئولین کشور با کار کارشناسی بیشتر و فرهنگ سازی و آگاه سازی مردم و ایجاد زیرساخت های مناسب برای ایجاد پیام رسان داخلی و جلب اعتماد مردم به پیام رسان های بومی به جنگ تلگرام می رفتند و از کارشناسان این حوزه استفاده می کردند کشور متحمل هزینه های گزافی در این زمینه نمی شود امیدواریم در زمینه مستقل کردن هاتگرام و تلگرام طلایی نیز تا زمانی که زیر ساخت های مناسب برای استقلال آن ها ایجاد نشده است دست به کار عجولانه ای که برای کشور و مردم هزینه بر می باشد اقدام ننمایند. بهر حال تعیین کننده اصلی در این بحبوحه، کاربران این پیام رسان ها هستند و باید منتظر بود و دید که بلاخره چه اتفاقی خواهد افتاد.
نظرات بسته شده است.