مصاحبه معاونت سازمان تنظیم مقررات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص پروژه فیبر

قرار است ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری در کشور ایجاد شود و در آخرین آمار گفته شده پنج میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار تحت پوشش قرار گرفته‌اند که حدودا ۲۶ درصد پروژه پیشرفت داشته است. فکر می‌کنید تا آخر سال آینده به عدد ۲۰ میلیون برسید؟ 

ما وعده داده‌ایم که تا انتهای دولت ۲۰ میلیون پوشش را ایجاد کنیم. با پیشرفتی که الآن داشتیم تقریباً مطمئن هستیم که می‌توانیم به این پوشش برسیم. پنج میلیون و ۲۰۰ هزار خانواری که شما فرمودید با احتساب آمار خانوار سال ۹۵ است و ما تمام معیارهای سنجش را برای خودمان سختگیرانه دیده‌ایم. حتی کار را از شهرهایی را آغاز کرده‌ایم که شاید در ابتدای کار آمار پوشش را خیلی بالا نبرد؛ ولی پیشرفت کلی کار به ما نشان می‌دهد که پروژه رضایت‌بخش است و برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تا انتهای امسال به هشت میلیون برسیم. تا انتهای دولت هم انشالله به ۲۰ میلیون خواهیم رسید.

الان شهرهای کوچک در آمارها آمده‌اند و یکی یکی تحت پوشش قرار می‌گیرند. یکی دو استان هم به صورت کامل پوشش داده شده است، اما شهرهای بزرگ همچنان یکی از مشکلات هستند و به نظر می‌رسد بیشتر مشترکین در شهرهای بزرگ خواهند بود اما هنوز شهرداری‌ها همکاری نکرده‌اند. یک تفاهم‌نامه هم وزیر ارتباطات با شهرداری تهران امضا کرد. برنامه شما برای شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها چیست؟

یک بخش بزرگ از اجرای پروژه نیازمند تفاهم با شهرداری‌هاست. ما بیش از هزار و چهارصد شهر داریم که باید با آنها تفاهم کنیم. سعی هم کرده‌ایم در مدتی که گذشته با تفاهم کار را جلو ببریم؛ اگرچه ما الزامات قانونی داریم اما سعی کرده‌ایم با تفاهم، تعامل و همکاری با شهرداری‌ها جلو برویم و نیاز به ارجاعات قانونی و استفاده از ابزارهای قانونی نباشد.

طبیعتاً هر چقدر شهر بزرگ‌تر می‌شود شهرداران نیازمندی‌های خاصی را مطرح می‌کنند. ما تلاش می‌کنیم تا جایی که در چارچوب باشد بتوانیم با آنها تعامل کنیم و کار را جلو ببریم. طبیعتا کلان‌شهرها نیازهای خاص خودشان را دارند. ما در شرایط فعلی به غیر از دو کلان‌شهر که هنوز به تفاهم نرسیده‌ایم، با کلان‌شهرهای دیگه خیلی چالشی نداریم.

کدام شهرها هستند؟

اصفهان و تبریز جزو شهرهایی هستند که همواره گفته‌ایم شهردارانشان به منافع ملی حتما توجه داشته باشند و کمک کنند که کار اجرا در این دو شهر آغاز شود. کلان‌شهرهای دیگر همکاری خوبی داشته‌اند. در مشهد کار در بخشی از شهر آغاز شده است. در شیراز تفاهم‌نامه در چند ماه گذشته امضا شده و در فرآیند عقد قرارداد هستیم. در اهواز کار، خیلی وقت است آغاز شده. در قم تقریبا می‌توانیم بگوییم رو به اتمام است. در تهران هم حدود یک ماه گذشته تفاهم‌‌نامه‌ای با شهرداری تهران داشتیم که جا دارد از آنها تشکر کنیم.

در این تفاهم‌نامه ذکر شده است که ظرف سه ماه انعقاد قرارداد انجام شود که کار را به صورت عملیاتی و اجرایی بتوانیم شروع کنیم. ما جلسات مقدماتی را با شهرداری پس از انعقاد تفاهم‌نامه انجام داده‌ایم و الآن داریم با هم هماهنگ می‌کنیم و تمهید می‌کنیم که وارد فاز اجرا شویم. طبیعتا ورود ما به کلان‌شهرها و مراکز استانی که کلان‌شهر نیستند باعث می‌شود سرعت افزایش پوشش ما بالا برود. ما بسیار خوشبین هستیم و تلاشمان را می‌کنیم که بتوانیم در بیش از ۸۰ درصد پوشش جمعیتی‌مان تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها را قبل از سال جدید با شهرداری‌ها منعقد کنیم و عملا تعداد کمی از قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها به سال آینده موکول شود.

ارزیابی ما این است که امسال به هشت میلیون برسیم کمر اصلی کار شکسته شود و می‌توانیم قول بدهیم که ۲۰ میلیون را تا انتهای دولت انشالله انجام دهیم.

درباره تفاهم با شهرداری تهران اول گفته می‌شد شهرداری خودش می‌خواهد به عنوان یک اپراتور وارد این پروژه شود و بعد احتمالا وزارتخانه موافق نبوده و مدل دیگری جلو برده می‌شود. توضیح می‌دهید که چطور قرار است شهرداری همکاری کند؟

پروژه‌ای که ما الآن شروع کرده‌ایم، پروژه فیبر نوری منزل و کسب‌‌وکار است. زیرساختی که ایجاد می‌شود زیرساختی است که در بعضی از تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها مالیکتش را برای ۴۰ تا ۵۰ سال در اختیار اپراتور می‌دانیم. یک سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و زیرساختی ایجاد می‌شود که باید در اختیار اپراتور باشد. شهرداری تهران هم نیازمندی‌ها و ملاحظاتی در خصوص مالکیت داشت که آن را تدبیر کردیم. مالکیت اپراتور برای زیرساختی که دارد ایجاد می‌کند حفظ خواهد شد. البته لزوما هر اپراتوری که زیرساختی را ایجاد می‌کند مالک کامل آن نیست. ما الزام کرده‌ایم که ۳۰ درصد از این زیرساخت را باید با تنظیم‌گری سازمان تنظیم مقررات در اختیار سایر متقاضیان و اپراتورها قرار دهند. بنابراین اینکه حتما مالک این زیرساخت خود اپراتور باشد از موضوعات کلیدی‌ای است که ما در اجرای این پروژه روی آن تاکید داریم. شهرداری تهران هم همکاری کرد و نیازمندی‌هایش را به ما اعلام کرد و ما سعی کردیم بتوانیم نیازمندی‌های آنها را هم تامین کنیم و به نظر من یک مدل برد-برد برای شهرداری تهران، اپراتورهای ارتباطی و وزارت ارتباطات فراهم شد. انشالله در این مدت سه ماهه‌ای که حدودا یک ماه آن گذشته است بتوانیم وارد مراحل انعقاد قرارداد شویم و کار را به صورت اجرایی آغاز کنیم. هر چند که کار این مدت موقف نبوده و در تهران آغاز شده اما خب نکته‌ای که ما داشتیم این بود که این زیرساخت به صورت استاندارد در قالب استانداردهایی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام می‌کند باید فراهم شود چون بعضا اپراتورها از طریق فیبرکشی روی دیوار کار را انجام می‌دادند؛ اما این با استانداردهای ما منطبق نبود. بنابراین با عقد قرارداد با شهرداری تهران و مشارکت آنها انشالله این زیرساخت فراهم می‌شود.

توانیر در سال جاری اصلا با این پروژه همکاری نکرد. بندی در لایحه بودجه سال آینده آمده که توانیر موظف به همکاری است. فکر می‌کنید این اتفاق می‌افتد؟ و چه تاثیری بر روند پروژه دارد؟

فعلاً روی این موضوع خیلی اصرار نداشتیم چون معتقد هستیم که زیرساخت درست و بهینه، زیرساخت زمینی است که باید ایجاد شود. بنابراین ترغیبی که ما اپراتورها را در اجرای پروژه می‌کردیم این بوده است که تا جای ممکن این کار را زمینی انجام بدهیم. چون طبیعتا پایداری سرویس در زیرساختی که به صورت زمینی ایجاد شود بیشتر از زیرساخت هوایی است. بنابراین ما هم آنچنان پافشاری نداشته‌ایم هر چند که بارها به توانیر اعلام کرده‌ایم که مایل هستیم همکاری کنیم ولی برای ما فعلا در اولویت اصلی نبوده است که نقاط انتهایی‌مان را از زیرساخت توانیر استفاده کنیم. هر چند که معابر اصلی حتما باید زمینی باشد. بحث زیرساخت انتهایی را اغلب برخی از اپراتورها مطرح می‌کنند که با استفاد از زیرساخت توانیر سرعت کار بالا می‌رود ولی به اعتقاد ما پایداری سرویس ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.

بعضی از شهرها که کوهستانی هستند مثل شهرهای استان کردستان، اصلا امکان اجرای پروژه روی زمین وجود ندارد.

بله ما همین الان در ایلام زیرساخت انتهایی‌مان را به صورت هوایی جلو می‌بریم ولی این را به تمام نقاط نمی‌توانیم عمومیت بدهیم. در نقاط خاص ما هم با توانیر هم با وزارت راه و شهرسازی برای یکسری ارتباطات بین شهری همکاری داریم. ولی در سال جاری ما اولویت را روی این موضوع ندیده‌ایم و انشالله در سال آینده زمانی که ما بخواهیم از فاصله سیصد متری تا منازل برسیم، استفاده از زیرساخت توانیر می‌تواند به ما خیلی کمک کند.

شرکت مخابرات ایران بالاخره تفاهم‌نامه UNSP را امضا کرد. شنیده می‌شود که هنوز پروانه به این شرکت داده نشده است. لطفا در این باره توضیح دهید و اینکه تقسیم‌بندی ۲۰ میلیون پوشش خانوار انجام شده بود و بعد مخابرات وارد پروژه شد، الآن سهم مخابرات در هشت میلیون امسال به چه صورت است؟

ما تقسیم‌بندی را تقریبا ۱۸ میلیون انجام دادیم و تقسیم‌بندی‌ای که الان انجام شده از ۲۰ میلیون هم فراتر رفته است و پوشش‌های احتیاطی داریم. ماه‌های انتهایی دولت سیزدهم را برای لکه‌گیری و اتمام ۲۰ میلیون خواهیم داشت ولی فراتر از ۲۰ میلیون هم دیده‌ایم. همین دی ماه، ماهی است که ارزیابی عملکرد اپراتورها را خواهیم داشت هرچند که هر هفته ارزیابی عملکردشان را داریم ولی این ماه ماهی خواهد بود که اگر اپراتوری تعهدات خود را به موقع انجام نداده باشد پس‌ می‌گیریم و به اپراتور دیگری که کار را خوب انجام داده است تحویل می‌دهیم. طبیعتا مخابرات هم مشمول این می‌شود. می‌توانیم تعهد سایر اپراتورهایی که سازمان تنظیم مقررات تشخیص می‌دهد خوب عمل نکرده‌اند را گرفته و به مخابرات بدهیم.

مخابرات هفت میلیون پوشش را در قالب الحاقیه UNSP- که بعضاً به خاطر اهمیتش یک ماهیت مستقل برای آن در نظر می‌گیریم و به آن پروانه می‌گوییم اما الحاقیه است- امضا کرد. حدود دو میلیون از این تعهد در کلان‌شهرها است و پنج میلیون آن خارج از کلان‌شهرها. تا الان پنج و نیم میلیون نقطه در همکاری با مخابرات به صورت قیق مشخص شده و فرآیند اجرای آن هم آغاز شده است. زمان‌بندی هم کرده‌ایم که تا پایان امسال چه تعدادی را باید به پایان برسانند. ۶ ماهه اول سال بعد، ۶ ماهه دوم و ابتدای سال ۱۴۰۴ این نقاط مشخص شده، برنامه‌ریزی‌ها انجام شده، فضا کاملاً رقابتی می‌شود و همین رقابتی شدن باعث شده است که ما مطمئن شویم این پروژه قطعا به بیست میلیون پوشش خواهد رسید.

اما روی سایت FTTx غیر از خراسان شمالی که مخابرات اضافه شد، هنوز تعهدی برای این شرکت دیده نمی‌شود.

برخی از تعهدات مخابرات مشمول مشوق می‌شود، برخی هم خیر. نقاطی که مشمول مشوق می‌شود حتماً باید به یک اپراتور داده شوند و امکان اینکه دو اپراتور را برای یک نقطه در نظر بگیریم و به هر دو مشوق بدهیم، وجود ندارد.

از این هفت میلیون که برای مخابرات در نظر گرفته‌ایم، دو میلیون مشمول مشوق می‌شود. یعنی اینکه دو میلیون مخابرات حضور دارد و اپراتور دیگری آن‌جا مشغول نیست. از این دو میلیون- چون ما طبیعتا نقاطی را به سایر اپراتورها داده‌ایم- حدود پانصد هزار نقطه باقی مانده بود که مشمول مشوق شود و به کسی نداده باشیم که به مخابرات این نقاط را اعلام کردیم. البته تمام اینها بر اساس آمار سرشماری سال ۹۵ است. بخشی از خراسان شمالی، خراسان جنوبی و برخی نقاط دیگر برای مخابرات در نظر گرفته شده است که تا الان پانصد هزار تا هستند. یک میلیون و نیم دیگر باقی می‌ماند که باید به آن اعلام کنیم که شامل مشوق می‌شود. این ماه را که ماه دهم هست برای ارزیابی گذاشته‌ایم. اگر اپراتورهای دیگر کار را انجام نداده باشند از آنها پس بگیریم و به مخابرات می‌دهیم و ماه‌های آینده هم همین برنامه را خواهیم داشت.

جدای از این دو میلیون، سایر نقاط هم می‌تواند اشتراکی باشد. یعنی مخابرات با سایر اپراتورها به خصوص در کلان‌شهرها کار را انجام دهند.

شنیده می‌شوند پروانه فعالیت شرکت مخابرات ایران هنوز تمدید نشده است. آیا این موضوع درست است؟

مخابرات مستنداتش را تقریباً تکمیل کرده و در اختیار ما قرار داده است. به نظر من در روزهای آینده به صورت رسمی ابلاغ خواهد شد.

در مورد این صحبت کردید که دی ماه قرار است بررسی انجام شود. رتبه‌بندی اپراتورها بر چه اساسی است؟ پرداخت مشوق‌ها به آنها تا الآن چطور پیش رفته‌ است چون من می‌دانم حداقل یک‌بار پرداختی داشته‌اید.

خیلی از اپراتورها به ما پیام می‌دادند که ما فکر نمی‌کردیم حساب توسعه فیبر نوری ایجاد شود و از آن پرداخت انجام شود. ما به اپراتورها قول دادیم که در انتهای تابستان اولین پرداخت را انجام خواهیم داد. ۳۰ شهریور اولین پرداخت را انجام دادیم که فرآیند پرداخت راه بیفتد. بنابراین پرداخت به اپراتورها انجام شد. الآن اگر اپراتورها در شهری باشند که خارج از مرکز استان باشد به ازای هر خانوار یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و اگر مرکز استان غیر از کلان‌شهرها باشد ۵۰۰ هزار تومان به آنها تعلق می‌گیرد. در کلان‌شهرها هم هیچ یارانه‌ای به آنها تعلق نمی‌گیرد.

ما اپراتورها را بر اساس شاخص‌های متعددی ارزیابی می‌کنیم. یکی تعهدات پروانه‌ای آنها است. تعهدات پروانه‌ای را به صورت برش‌های سه ماهه در پروانه‌شان قرار داده‌ایم. هر فصل ارزیابی‌شان می‌کنیم و یکی از شاخص‌های ارزیابی ما انجام تعهدات پروانه‌ای است.

الآن اپراتورهایی داریم که از لحاظ تعداد خانوارهای تحت پوشش بیش از تعهد پروانه‌ای‌ خود عمل کرده است ولی آن شهری که ما به او اعلام کرده‌ایم را انجام نداده و یک شهر دیگر را انجام داده است. میزان حفاری‌ای که اپراتور کرده؛ رعایت استانداردهای حفاری و داکت گذاری؛ آیا میکروداکت هفت راهه را رعایت کرده است یا نه؛ ترمیم آن به چه صورت بوده؛ تعدا FATهایی که استفاده کرده؛ OLTها و سایر تجهیزاتی که دارد؛ هزینه‌ای که برای اتصال از کاربر دریافت می‌کند و… تمام اینها شاخص‌هایی است که در رتبه‌بندی و ارزیابی اپراتورها تاثیر دارد و الآن هم برای ما مشخص است که چه اپراتوری طبق برنامه پیش رفته است، هم تعهدات پروانه‌ای اعم از تعداد مناطق تحت پوشش، شهرهایی که باید تحت پوشش قرار می‌داد، سرویسی که دارد به کاربر ارائه می‌دهد. در این پروژه اپراتور ملزم می‌شوند که تجهیزات ارزیابی شبکه را هم قرار بدهند که ما به صورت لحظه‌ای بتوانیم ببینیم که این سرویس که به کاربر ارائه می‌دهند از لحاظ شاخص‌های کیفیت شبکه‌ای مثل RTT، Packet Loss، Jitter و سرعتی که به کاربر ارائه می‌دهند، به چه صورت است

دو سه اپراتور برترمان الان مشخص هستند، دو اپراتور هم داریم که عقب‌ماندگی دارند و باید هر چه سریع‌تر جبران کنیم.

اینها را اعلام عمومی می‌کنید؟

به نظرم شاید فعلا زود باشد که بخوهیم اپراتورهایی که کمی عقب مانده‌اند را اعلام عمومی کنیم. شاید به آنها باز هم فرصت جبران بدهیم. به عنوان جریمه اول، تعهدات آنها را پس می‌گیریم که این ماه زمان پس‌گیری برخی از تعهداتشان است.

شایعاتی درباره این پروژه شنیده می‌شود و حتی بعضی اوقات مسئولان استانی مثل استان کرمان شکایت داشته‌اند که داکت‌ها خالی است یا بعد از مراسم افتتاحیه فیبرها جمع‌آوری می‌شوند. شما چقدر روی این موضوع که واقعا پوششی ایجاد شده باشد، نظارت دارید؟

طبیعتاً خیلی از نکاتی که گفته می‌شود درست نیست، ما هم تا زمانی که بچه‌های نظارتمان که در مناطق حضور دارند تاییدیه ندهند، هیچ پرداختی‌ای به اپراتور انجام نمی‌دهیم و اجرای تعهداتش قطعی نمی‌شود. نکاتی که مطرح می‌شود بسته به شرایط و هر استان و اپراتور متفاوت است. طبیعتا اجرای پروژه چندین گام دارد؛ گام اول آن حفاری است. فیبر را بعدا می‌توانند شوت کنند. بین حفاری و شوت فیبر، ۳ الی ۴ ماه زمان می‌برد. آنچه که مهم است و شهرداری و سایر ارگان‌ها باید همکاری کنند، گام اول یا همان حفاری است.

اتمام مرحله حفاری را به عنوان ایجاد پوشش احساب می‌کنید؟

خیر.

چه زمانی به مرحله پوشش می‌رسد؟

زمانی که فیبر، شوت می‌شود، تجهیزات پسیو و اکتیو مثل کابینت‌ها، تجهیزات OLT و… قرار داده می‌شوند. همکاران بخش نظارت ما به محل می‌روند، در نقاطی که اپراتور ادعا می‌کند من به شعاع ۳۰۰ متری منازل رسیده‌ام، تست عملیاتی می‌کنند، تست سرعت را انجام می‌دهند، مطمئن می‌شوند و بعد به عنوان نقطه نهایی حساب می‌شود. فقط نکته‌ای که وجود دارد این است که بعضا اپراتورها با شهرداری‌ها تفاهم می‌کنند که ترمیم جاهایی که حفاری شده است را شهرداری انجام دهد یا شرکتی که شهرداری معرفی می‌کند. در شهری که مثال زدید، با شهرداری تفاهم شده بود؛ اما شهرداری در اجرای کار تاخیر داشت و ترمیم حفاری‌ها به درازا کشیده بود و باعث شد این موضوع طول بکشد.

در ماهی که گذشت سرانجام قیمت بسته‌های اینترنت همراه افزایش یافت. برای این اتفاق سه تعهد به عهده اپراتورها گذاشته شد؛ اما اجرای این تعهدات در مجموع بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای اپراتورها در یک زمان ۱۵ ماهه هزینه دارد. این در حالی است که سود سالانه اپراتورهای همراه در بهترین حالت به ۵ هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد. فکر می‌کنید این تعهدات، اجرایی باشند؟

در اینکه تعهدات را سختگیرانه دیده‌ایم، بله سخت‌گیرانه دیده‌ایم و اپراتورها را ملزم کرده‌ایم که آن را اجرا کنند. اما اینجا چند نکته وجود دارد. اول اینکه اپراتورها بعضا از سال پیش تجهیزاتی را خریداری کرده‌اند. این تعهداتی هم که ما گذاشته‌ایم درست است که اجرای آن در کوتاه‌مدت است ولی اپراتور باید از الآن سرمایه‌گذاری کند. تجهیزات را خریداری کند، می‌تواند به صورت اقساط یا روش‌های دیگر، کار را انجام دهد. چون این افزایش تعرفه درآمد ماندگاری برای اپراتورها است.

نکته دیگر این است که فقط بحث سود اپراتورها نیست. اپراتورها می‌توانند هزینه‌هایشان را مدیریت کنند. به عنوان نمونه اپراتور می‌تواند پیشنهاد بدهد که در حوزه ۳G، ۳G Sunset انجام دهد و شبکه ۳Gاش را خاموش کند؛ به شرط اینکه بتواند شبکه ۴Gاش را بر اساس همین تعهدات توسعه بدهد و هزینه‌های نگهداری‌اش را در شبکه ۳G کاهش دهد. بحث فرکانس‌ها ۳۶۰۰ و ۳۷۰۰ را هم داشتیم که باز می‌تواند به اپراتورها کمک کند که از طریق آن Throughput را افزایش دهند یا خود بهینه‌سازی که اپراتورها می‌توانند انجام دهند، می‌تواند در افزایش سرعت و کیفیت سرویسی که برای کاربران خواهند داشت، تاثیرگذار باشد.

هر چند تعهداتی که اپراتورها امضا کرد‌ه‌اند، سه نمونه برجسته‌اش اعلام شد و موارد دیگری هم بود. به عنوان مثال یکی از تعهداتی که ما برای اپراتورها داشتیم، توسعه سرویس‌های مقابله با حملات DDoS است چون الآن حجم این عملیات به خصوص آنهایی که از خارج از کشور است افزایش یافته است. یا مسائل مربوط به جایگزینی باتری‌ها و نمونه‌های دیگر و امیدوار هستیم بتوانند به تعهدات خودشان عمل کنند.

یکی از این تعهدات، افزایش سرعت دانلود ۴G است که حدودا باید به ۲۰ مگ برسد. این در حالی است که کشور کویت چند روز پیش ۱۰ گیگ را ثبت کرد، فکر نمی‌کنید فاصله خیلی زیادی با آنها داریم؟

مثالی که شما می‌فرمایید و ۱۰ گیگی که کویت آزمایش کرد، یک ماه پیش در نمایشگاه تلکام شرکت ایرانسل هم سرعت ۶.۵ گیگ را رونمایی کرد و برای فرکانس‌های با موج میلیمتری است که اتفاقا ما داریم بررسی می‌کنیم که برای فیبر در Last mile بتوانیم از فرکانس موج میلیمتری استفاده کنیم.

ما در تعهداتی که از اپراتورها گرفته‌ایم محدود به ۴G‌ نشده‌ایم و تعدات ۵G هم گرفته‌ایم که حداقل ۱۰ درصد جمعیت شهری را تا سال بعد تحت پوشش ۵G‌ قرار دهند. در ۵G اگر اپراتورها از فرکانس زیر هزار مگاهرتز استفاده کنند، به صورت اسمی می‌توانند ۱۵۰ تا ۲۰۰ مگابیت بر ثانیه سرویس دهند و عملیاتی آن حدود ۵۰ مگابیت بر ثانیه می‌شود. ولی اگر به فرکانس بالاتر بیایند، می‌توانند بالای ۵۰۰ مگابیت بر ثانیه به کاربر سرویس‌دهی بدهند. الان ۲G هم در کشور وجود دارد و ما نمی‌توانیم این سرویس را با یک سرویس ۵٫۵G‌ که در کویت تست شده است مقایسه کنیم.

اگر این تعهدات انجام نشود چه اتفاقی می‌افتد؟ رگولاتور، اپراتورها را جریمه می‌کند و این جریمه مالی به خزانه دولت می‌رود؛ اما کاربر می‌گوید من پول داده‌ام و در نهایت اپراتور جریمه‌اش را به دولت داده است.

چند تا نکته را باید در افزایش تعرفه در نظر بگیریم. افزایش تعرفه بعد از بیش از ۶ سال انجام شده است. سرمایه‌گذاری‌ای که دو اپراتور سیار قالب ما در سال ۹۶ در شبکه می‌کردند، حدودا نزدیک ۱.۲ میلیارد دلار بوده است. الآن سرمایه‌گذاری‌ای که اپراتور در حوزه توسعه شبکه می‌کنند شاید به صورت سر جمع سال گذشته حدودا ۵۰۰ میلیون دلار بوده است. مشخص است که این سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کرده. سال قبل آن که میزان سرمایه‌گذاری حتی کمتر هم بوده است. بنابراین یک موضوع مهم، سرمایه‌گذاری اپراتورها در توسعه زیرساخت ارتباطی و همین نسل پنجم است که هزینه‌های خاص خودش را دارد؛ چون هر سایت ۵G حدودا ۱۰۰ هزار دلار هزینه دارد و اپراتور برای تامین این هزینه‌های دلاری طبیعتا نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. یکی از دلایلی که وجود دارد سرمایه‌گذاری اپراتورها در نگهداری و توسعه شبکه موجود است که آن هم هزینه‌های قابل توجهی دارد.

نکته دیگر این است که ما باید تلاش کنیم به مرور فاصله‌ای بین تعرفه ثابت و سیار ایجاد کنیم. متاسفانه الان بیش از ۷۰ درصد ترافیک شبکه ما روی شبکه سیار است که در خیلی از کشورهای دنیا این نسبت بالعکس است. ما باید با چند اقدام مختلف از جمله توسعه زیرساخت ثابت و مدیریت تعرفه، توسعه شبکه ارتباطی‌مان را مدیریت کنیم که این نسبت ترافیکی بالعکس شود.

مصوبه ۳۴۹، اجازه افزایش تعرفه را به اپراتورهای ثابت هم داده است. این افزایش تعرفه چند درصد است؟

افزایش تعرفه‌ها برای اینترنت ثابت حداکثر ۳۴ درصد است. در سرعت‌های بالاتر در ۳۰ مگ، حدود ۱۶ درصد افزایش داده‌ایم. در ۵۰ مگ هم ۷ درصد قیمت را افزایش داده‌ایم که کاربران ترغیب کنیم از سرعت‌های بالاتر استفاده کنند. بنابراین ما چه در اپراتور ثابت چه در اپراتور سیار بر روی ترافیک بین‌الملل ۳۴ درصد افزایش تعرفه داریم که مشمول ترافیک داخل نمی‌شود که بتواند نیازهای ضروری و پایه مردم که اغلب روی سرویس‌های داخلی هست را تامین کند.

تعهداتی که اعلام شده بود فقط برای اپراتورهای سیار بود، اپراتورهای ثابت تعهد خاصی ندارند؟

ثابت‌ها عملا تعهداتشان در راستای اجرای پروژه فیبر نوری منزل و کسب‌وکارها است. یعنی ما آنجا به صورت لحظه‌ای بر عملکردشان نظارت می‌کنیم و تعهدی که به ما داده‌اند در راستای توسعه این شبکه است.

روزی که اطلاعیه افزایش قیمت بسته‌های اینترنت همراه صادر شد، بسته‌های حجیم اپراتورهای همراه روی درگاه‌های آنها قرار گرفت و بعد به دستور وزارتخانه حذف شد، آیا قرار است این بسته‌ها برگردد؟

ما در حال بررسی این موضوع هستیم. برخی از کاربران درخواست بسته‌های جدید داشتند، شایعه‌ای مطرح شد که شاید این بسته‌های جدید افزایش تعرفه‌شان بیش از ۳۴ درصد باشد، این شائبه و ابهام را برخی مطرح کردند. تقریبا یک سال و ۹ ماه بود که ما بسته بلندمدت نداشتیم. مقایسه قیمت‌های جدید با قیمت‌های دو سال پیش مقایسه‌ درست و دقیقی نبود. برای اینکه این ابهام وجود نداشته باشد فعلا به اپراتورها گفته‌ایم که بسته‌های بلندمدت را ارائه نکنند تا تمهید کنیم و جلسه بگذاریم. بالاخره ما باید هدف‌گذاری در توسعه شبکه ثابت‌مان و اتصال‌مان داشته باشیم. باید ببینیم ارائه بسته‌های بلند مدت چقدر با هدف‌گذاری ما هم‌خوانی دارد.

یعنی فعلا منتظر بسته‌های بلندمدت نباشیم؟

هنوز جمع‌بندی نشده است یعنی نه می‌توانیم بگوییم وجود نخواهد داشت نه می‌توانیم قولی بدهیم.

در تعهدات اپراتورها به ۱۰ درصد پوشش جمعیتی ۵G‌ اشاره شده است. این در حالی است که تقریبا سه سال است مزایده فرکانس نسل ۵ قرار است انجام شود و هنوز نشده است. چه زمانی این مزایده برگزار می‌شود؟

۳۶۰۰ تا ۳۸۰۰ مگاهرتز فقط فرکانس ۵G نیست. همین الان برخی اپراتورها سرویس ۵G را روی فرکانسی به جز ۳۶۰۰ تا ۳۸۰۰ دارند. این دو بلوک فرکانسی، مزایایی دارد. مثلا هر چقدر فرکانس بالاتر برود، می‌توانیم سرعت بیشتری به کاربر ارائه بدهیم ولی ضریب نفوذ کمتر خواهد شد. بنابراین توسعه ۵G در کشور ما متوقف به واگذاری این دو باند فرکانسی نیست.

جلسات تصمیم‌گیری کمیسیون تنظیم مقررات برای ۵G برگزار شده؛ اما نیازمند یک سری اصلاحات است که داریم روی آن کار می‌کنیم و امیدوار هستیم تا پایان امسال بتوانیم مزایده این دو بلوک فرکانسی را انجام دهیم و کمک کنیم که اپراتورها هم بتوانند برای خرید تجهیزات، تامین بودجه کنند.

نکته دیگری که در اینجا داریم، بحث پشتیبانی گوشی‌ها است و باید حتما این را پیگیری کنیم. در گوشی‌های کاربران ایرانی مدل‌هایی داریم که هنوز لاک (قفل) هستند. داریم پیگیری می‌کنیم. این موضوع به عوامل بسیاری وابسته است؛ از خود اپراتور گرفته تا اینکه این برند و مدل توسط چه وارد کننده‌ای وارد کشور شده، برای چه ناحیه و منطقه‌ای ساخته شده است و همکاری خود کشور سازنده. این مسائل در کنار هم تاثیرگذار خواهد بود که کاربر نهایی بتواند از سیستم ۵G‌ استفاده کند.

درباره موج‌های میلی‌متری صحبت کردید. اگر بخواهیم پوشش داخلی خوبی در ۵G بگیریم، باید از موج‌های پایین‌تر استفاده کنیم و اینجا بحث قدیمی فرکانس‌های ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز مطرح می‌شود. در این مورد با صداوسیما به تفاهم رسیده‌اید؟ شنیده می‌شود صداوسیما برای واگذاری این فرکانس‌ها شروطی گذاشته است که اپراتورها نمی‌تواند انجام بدهند.

تقریبا سه ماه است که کارگروهی را به صورت مشترک با صداوسیما راه انداخته‌ایم؛ ولی من فکر کنم جمله‌ای که عرض کردم را طی سالیان گذشته بارها شنیده باشید چون بالاخره باید مذاکره کنیم اما مهم این است که به نتیجه برسیم. من به نظرم می‌توانیم با صداوسیما در خصوص این محدوده فرکانسی به یک راهکار خوب برسیم. الان در برنامه ما هست و داریم مذاکرات را انجام می‌دهیم.

نتیجه مذاکرات قبل از مزایده فرکانس ۵G مشخص می‌شود؟

لزوما به هم وابستگی ندارند. چه به نتیجه برسد و چه نرسد، اپراتورها از باند فرکانسی ۳۶۰۰ تا ۳۸۰۰ استفاده خواهند کرد.

هر اپراتور ۱۰۰ مگ پهنای باند خواهد داشت؟

پیش‌بینی اولیه ما ۱۰۰ مگ است اما داریم روی آن کار می‌کنیم که هنوز نهایی نشده و ممکن است تغییر کند.

گفته می‌شود برخی نهادهای نظامی ۲۰ مگ از اول و آخر این باند را می‌خواهند. در این مورد چه تصمیمی گرفته شده؟

طبق بررسی‌ای که ما کردیم در دنیا برای یک سری نیازمندی‌های حاکمیتی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد باند فرکانسی توسط مجموعه‌های مختلف مثل مجموعه‌های نظامی اختصاص داده می‌شود. در کشور ما هم این موضوع وجود دارد. در حال رایزنی هستیم و به نقاط نهایی رسیده‌ایم که اگر مذاکرات به پایان برسد انشالله به صورت شفاف عرض خواهیم کرد.

گزارش دوم انجمن تجارت الکترونیکی درباره کیفیت اینترنت منتشر شده است. این گزارش می‌گوید کیفیت اینترنت ایران واقعا بد است. در زمان انتشار گزارش اول، شما این موضوع را تایید نکردید. به عنوان کسی که رگولاتور این حوزه است، وضعیت اینترنت را چطور می‌بینید و ارزیابی شما از این گزارش چیست؟

گزارش اول هم زمانی منتشر شد که من در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بودم و در جلسه‌ای هم که ویدیوی آن به صورت عمومی منتشر شد، نظراتمان را اعلام کردیم. به نظرمان ارزیابی دقیقی در گزارش نبود. در جلسه هم این موضوع مشخص است.

به اعتقاد من رویکرد گزارش دوم، بیشتر سیاسی است تا محتوایی و فنی. در خصوص اینکه وضعیت و کیفیت شبکه بهتر شده یا کاهش پیدا کرده ما شاخص‌های متعددی داریم که باید بر اساس آن ارزیابی کنیم.

یک سری از شاخص‌ها، شاخص‌های کیفی شبکه هستند مثل RTT، Packet Loss و Jitter که اینها موجود است و ما نسبت به سه سال گذشته در هر سه بهبود داشته‌ایم. اینها شاخص‌هایی هستند که کیفی است.

برای تجربه کاربری هم شاخص‌های متعددی وجود دارد. به عنوان مثال کاربر ممکن است از مسدود بودن یک سایت یا پلتفرم گلایه داشته باشد که این مسدود بودن یا می‌تواند از داخل کشور باشد یا از سایت‌های تحریمی که ما برای گزارش قبلی هم اعلام کرده بودیم هیچ توجهی به سایت‌های تحریمی نداشتند. باید به اینها دقت شود. یا به عنوان مثال ما ارزیابی سرعت در کشور را نمی‌توانیم بر اساس کلادفلر انجام دهیم. کلادفلر چند درصد از ترافیک کشور ماست؟ در رتبه‌بندی‌ای که ملاک قرار داده شده، اغلب کشورهایی که رتبه بالایی دارند، کشورهایی هستند که کلادفلر در آنها CDN دارد. این مسائل قبلا مطرح شده بود و ما هم به دوستان گفتیم اگر داده‌های دقیق و متقن دارند می‌توانند مطرح کنند؛ هم به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هم به شرکت ارتباطات زیرساخت که آنها را به صورت دقیق، بررسی و واکاوی کنند که آیا این استدلال‌ها درست است یا خیر.

یکی دیگر از شاخص‌هایی که ما در ارزیابی‌مان داریم، گلایه‌های مردمی است. سامانه ۱۹۵ را در سازمان تنظیم مقررات داریم که می‌توانیم کاهش و افزایش گلایه‌های مردمی از اپراتورها و دسته‌های مختلف را ارزیابی کنیم. همکاران من به غیر از امسال که هنوز به پایان نرسیده است، گزارش سه سال گذشته را تهیه کرده‌اند که میزان گلایه‌ها و شکایت‌های مردمی چقدر بوده است. الآن ما می‌دانیم زمان پاسخگویی به شکایات در چه اپراتورهای کاهش پیدا کرده است یا تعداد شکایت کاربران از چه اپراتوری به شدت افزایش پیدا کرده است که امیدوار هستیم بتوانیم این آمار را در راستای شفافیت عمومی در سایت تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر کنیم. الآن درصد زیادی از گلایه‌هایی که مردم دارند، در ارتباطات ثابت تلفنی است که ناشی از سرقت تجهیزات است.

بنابراین برخی از این گلایه‌ها و مسائلی که مطرح می‌شود نیاز است در یک مجموعه تخصصی و بدون هیچ رویکرد سیاسی، تحلیل و ارزیابی شود. قبلا هم برای گزارش اول پاسخ را داده بودیم که به نظرم کفایت می‌کرد.

یک‌سری سایت‌ها و پلتفرم‌ها مثل گوگل‌پلی فیلتر هستند که دلیل آن مشخص نیست. می‌دانم اقداماتی انجام شده است اما در نهایت بخش بزرگی از گروه تصمیم‌گیری در کمیته فیلترینگ از دولت هستند. آیا وزارت‌خانه تصمیمی دارد تلاش بیشتری برای رفع فیلتر کند؟

حداقل دوبار وزارت ارتباطات این موضوع را در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مطرح کرده است. در بار آخر بنده از نماینده نظام صنفی رایانه‌ای به عنوان نماینده بخش خصوصی درخواست کردم به کارگروه تشریف بیاورند و استدلال‌هایشان را بیان کنند. همکاران نصر تاکید می‌کردند که ما شواهد متقن داریم که باید حتما بازگشایی انجام شود. دبیرخانه کارگروه هم همکاری کرد که نماینده بخشی از بخش خصوصی حضور پیدا کند. دعوت شدند، نماینده‌ای را فرستادند اما ارزیابی شخصی من این بود که دفاع خوبی انجام ندادند و می‌شد دفاعشان دقیق‌تر و مناسب‌تر باشد که موضوع رای نیاورد.

هر کدام از این مسائل باید به صورت تخصصی بررسی شود. به‌عنوان مثال همین سکو که گفتید اگر مسدود شود چه نکات مثبت و منفی‌ای دارد؟ چقدر باعث افزایش امنیت کاربر می‌شود؟ چقدر باعث کاهش امنیت او می‌شود؟ باز بودن‌ آن چقدر کمک می‌کند که آن پلتفرم در گوشی کاربر بدون اجازه او اعمال سیاست بکند یا نکند؟ چه کمکی در به‌روزرسانی اجباری نرم‌افزار‌های کاربر می‌کند؟ قابلیتی که بازارهای داخلی آن را ندارند. اینها باید به صورت فنی و تخصصی و جدای از هیاهوهای سیاسی، کامل بررسی شود. یک گزارش کامل، دقیق، علمی و فنی تهیه شود و قطعا قابلیت ارائه را در مراجع حاکمیتی که می‌خواهند تصمیم‌گیری بکنند، خواهد داشت.

من گزارش‌های انجمن تجارت الکترونیکی را گزارش‌های دقیق و متقنی نمی‌دانم و به نظرم اشتباه در آنها بسیار زیاد است. اما اگر واقعا متخصصین دانشگاهی، افراد خبره در حوزه صنعت این موضوع را تحلیل و بررسی کنند، می‌تواند به مسئولین کمک کند تا تصمیم دقیق بگیرند.